Werkwijze Vaktherapie

Beeldende therapie is een van de zeven disciplines binnen vaktherapie. Beeldende therapie is een behandelmethode voor mensen met psychosociale problemen en psychiatrische stoornissen en heeft een link met psychotheapie. Beeldende therapie is er op gericht veranderings-, ontwikkelings, stabilisatie en/of acceptatie processen te bewerkstelligen. Beeldende middelen in afgestemde werkvormen, zoals schildertechnieken, houtbewerking, steen, klei, en textiel, vormen de basis van het beeldend therapeutisch werken. Hierbij worden technieken toegepast uit de beeldende kunst, maar zonder een esthetisch oogmerk. Daarnaast worden technieken gehanteerd die gericht zijn op de beleving, ervaring zoals Damasio beschrijft. In onderstaand schema wordt de werkwijze van beeldende therapie, vaktherapie uitgelegd.

 

            beeldend therapie werkwijze

In deze potcast gaat Bram Bakker ingesprek met Suzanne Haeyen; Soms heeft een cliënt heel veel afstand tot zijn gevoel en andere cliënten worden weer overspoeld door hun emoties. Juist dan kan niet-cognitieve therapie, zoals vaktherapie, een goede ingang zijn. Veel zorg die we in Nederland bieden is cognitief van aard: we zijn gewend om te praten als er problemen zijn. Dit is niet altijd de beste of snelste ingang.” Soms voelt het voor een cliënt veiliger om te praten dan om vaktherapie als ervaringsgerichte therapievorm te volgen. De cliënt moet uit zijn comfortzone komen. Bij beeldende therapie wordt het heel concreet omdat je als cliënt iets tastbaars maakt en je je hiertoe moet verhouden

 

Beeldende therapie is een ervaringsgerichte therapie, waarbij vitality affects een rol spelen. Er is sprake van een concreet werkproces en eindresultaat. In de therapie worden beeldende middelen ingezet om tot uiten en beleven van bewuste en onbewuste gedachten en gevoelens te komen. De problemen worden door beeldend werken ervaren en zichtbaar, en daarmee helder en bespreekbaar. Denken, voelen, handelen kunnen zo weer in balans komen. Het aanbod dat de beeldend therapeut op de cliënt afstemt en de daarbij passende interventies, zorgen ervoor dat er een veranderproces in het beeldende werken op gang wordt gebracht dat gelijk loopt met het beoogde psychische veranderproces, dat synchroon is met het gedragsproces.

 

verdriet laten zien

Het gaat in beeldende therapie niet louter en alleen om de ervaring. Een noodzakelijk onderdeel van beeldende therapie is het verlenen van betekenis aan de ervaringen die de cliënt in de beeldende therapie opdoet, in relatie tot de problemen of stoornis. Hierbij kan het gaan om het verwoorden van opgedane ervaringen. Ook kan het gaan om het leggen van verbanden. Dit kunnen verbanden zijn tussen de therapie-ervaringen en de gevoelens, gedachten en reacties van anderen, verbanden tussen de therapiesituatie en het dagelijks leven of verbanden tussen therapie-ervaringen en ervaringen uit het verleden of toekomstverwachtingen. Dit noemt noemt men de analoge proces theorie.

 

Elk beeldend materiaal vereist een andere aanpak. Beeldend therapeuten gaan er vanuit (en onderzoek) dat het werken met een specifiek materiaal een bepaald gevoel kan oproepen. Dit gegeven zet de beeldend therapeut in om met de cliënt het beoogde psychische proces op gang te brengen.

 

verdriet verwerkenThema's die bij beeldende therapie aan de orde komen kunnen zeer divers zijn. Tijdens of na afloop van de beeldende therapie worden de gemaakte beelden en het proces van het maken van het beeld samen met de beeldend therapeut (vaktherapeut) besproken. Deze bespreking kan gaan over de betekenis van het beeld en over beleving van de cliënt zoals deze naar voren kwam tijdens het werken aan het beeld. (Bron NVBT). 

 

 

 

Therapie en interventies

Een interventie is een ingrijpen met een beweegreden (Schweizer, 2009). Het is de bedoeling om de cliënt te herstructureren op cognitief en/of affectief gebied (Schweizer, 2009).  Interventies van de beeldend therapeut vinden plaats in de driehoek medium-therapeut-cliënt. Bij deze interventies wordt het medium ingezet en ook de attitude en verbale aspecten kunnen op vele manieren ingezet worden om contact te maken met de cliënt en het beeldendtherapeutisch proces te bevorderen. (Schweizer, 2009).

 

Er zijn twee soorten interventies, non-verbale interventies en verbale interventies  (Schweizer, 2009).

De ortopedagogische werkwijze vindt aansluiting bij het beleven van emoties. Deze ondersteunt ondermeer bij het bewust worden, uiten en beleven van de emotionle vaardigheden. De psychotherapeutische stromingen die samenhang hebben met de eerder genoemde werkwijze zijn gedragstherapie en directieve therapie, volgens Smeijsters (Smeijsters, 2000).

 

Het werken met innerlijke beelden of ervaringen, waardoor de cliënt contact kan leren of gaan maken met diepere lagen van zijn belevingswereld kunnen verschillende methodes centraal staan (Schweizer, 2009). Voor het verwerken van ingrijpende gebeurtenissen is het van doorslaggevend belang dat emoties kunnen worden toegelaten. Zonder emoties immers geen aanpassing. In hoeverre emoties worden (her)beleefd, is afhankelijk van de mate waarin men ze kan uiten en ze met anderen kan delen. Als een client zich gedwongen voelt zich in te houden, kan weinig worden (her)beleefd en zal verwerking nauwelijks plaatsvinden. Het ervaren en uiten van emoties, hoe pijnlijk ook, is dus nodig om het gebeurde te verwerken en tot aanpassing  aan de nieuwe situatie te komen. Bovendien zal deze verwerking sneller verlopen naarmate de patiënt meer kan verdragen aan emoties. Hiervoor is de steun van anderen van groot belang (Wouda, 1999).

 

Vaktherapeutisch behandelmethode in een filmpje uitgelegd.

 

De Beeldend Therapeut zet, als dit past binnen de hulpvraag, ook schematherapie en systeemtherapie in naast vaktherapie.

 

Lees hier meer over Affectregulerende Vaktherapie.